Op 24 februari gaf Vladimir Poetin, de autocratische leider van Rusland, bevel om Oekraïne binnen te vallen. Na jaren van intimidatie en de annexatie van de Krim in 2014 wordt de bevolking van Oekraïne nu geconfronteerd met grootschalig geweld en vernietiging. Het Russische leger is met groot machtsvertoon binnengevallen, bezet nu delen van Oekraïne en voert aanvallen uit op steden als Kiev en Charkov. Eens te meer worden de gruwelijke gevolgen van de oorlog duidelijk. Zoals altijd zijn het de meest kwetsbare burgers die het meest te lijden hebben. 77 jaar na de Tweede Wereldoorlog wordt een land opnieuw door een ander land in Europa aangevallen. De internationale rechtsorde is op een schandelijke manier geschonden.

Sterke boodschap

Niemand weet hoe deze oorlog zal evolueren. De gevolgen zullen aanzienlijk zijn, voor het Oekraïense volk, Europa en de toekomstige internationale betrekkingen. Deze oorlog zo snel mogelijk stoppen is dan ook prioriteit nummer een. Economische en financiële sancties worden ingevoerd. Diplomatiek en massaal publiek protest zijn nodig om sterke druk uit te oefenen op het Poetin-regime en zo deze oorlog een halt toe te roepen. De Oekraïense burgers verdienen alle mogelijke steun. En vergeten we ook de Russische burgers niet die zich verzetten tegen de oorlogsmachine van Poetin, ondanks de regeringspropaganda en de door de staat gecontroleerde media die leugens en beschuldigingen verspreiden. President Zelensky heeft in een indrukwekkende video een krachtige boodschap gestuurd naar de Russische bevolking. Dat zou ook onze boodschap moeten zijn.

Decarboniseren

Voor Europa is de ongemakkelijke waarheid dat de nationale economieën nog steeds – in verschillende mate – afhankelijk zijn van fossiele voorraden uit Rusland. Het hardnekkige uitstel van de duurzame en inclusieve transitie van de Europese economie en het energiesysteem in de afgelopen decennia eist nu zijn tol. Vladimir Poetin weet dat. Landen als Italië, Duitsland en Nederland staan voor de uitdaging om effectieve sancties te ondersteunen en tegelijk toegang tot fossiele voorraden te behouden.

De beste reactie van de Europese landen zou een moedige, significante, zo niet drastische verhoging moeten omvatten van de nationale en Europese inspanningen om onze huidige economie koolstofarm te maken, zoals Bill McKibben in The Guardian voorstelt. Hoewel er sinds het begin van de coronacrisis steeds meer steun kwam voor ‘Green and Just Recovery’ (EU) en ‘Build back better’ (VK), ging de meeste grootschalige overheidssteun voor economische sectoren tijdens de lockdown niet in die richting. Dat moet nu veranderen. Zie ook: Q&A: What does Russia’s invasion of Ukraine mean for energy and climate change? - Carbon Brief

Financiële sancties worden nu ingevoerd om het Poetin-regime te treffen, net als de extreem rijke oligarchen die het regime steunen. Zo worden Russische tegoeden bevroren en kunnen de Russen en Russische banken geen zaken meer doen. Tal van landen, de EU en financiële toezichthouders hebben besloten om Rusland uit te sluiten van SWIFT, het internationale communicatiesysteem dat banken ondersteunt voor financiële transacties. Buitenlandse tegoeden worden bevroren, waaronder de valutareserves van de Centrale Bank van Rusland. Dit zal diepgaande negatieve gevolgen hebben voor de Russische economie en handel. Zie voor meer analyse: Sanctions on Russia are strong but not 'nuclear' - Raam op Rusland.

Ongemakkelijke waarheden

Eens te meer liggen de ongemakkelijke waarheden overal voor het rapen. Jarenlang hebben EU-landen zoals Nederland en het Verenigd Koninkrijk het pad geëffend om Russische (gestolen) rijkdommen onder te brengen in veilige, professioneel onderbouwde belastingparadijzen en in vastgoed in onze hoofdsteden en elders. Deze donkere zijde van de efficiënte mondiale financiële infrastructuur mag landen er niet van weerhouden om het juiste te doen. Terecht herinnert Katharina Pistor ons aan de directe relatie tussen de shocktherapie na de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991 en de geboorte van de door oligarchen gedomineerde economie waarop het Poetin-regime is gebaseerd. 

Kwetsbare burgers helpen

Poetins oorlog zal de wereldeconomie en de Europese economie rechtstreeks beïnvloeden, het herstel van de coronacrisis vertragen en de (fossiele) energieprijzen de hoogte injagen, waardoor de totale inflatie met een paar procentpunten wordt aangewakkerd. Wij gaan ervan uit dat de ECB en de Bank of England, net als andere centrale banken, onze economieën zullen steunen met een degelijk monetair beleid. Regeringen zouden er goed aan doen om vooral te focussen op de positie van kwetsbare burgers die al met energiearmoede kampen, en hen gerichte steun te verlenen om hun maandelijkse rekeningen te kunnen betalen. En nogmaals, de beste algemene aanpak is om de bestaande inspanningen op te voeren voor het verduurzamen van de huidige energiesystemen waarvan onze economieën afhankelijk zijn.

Protest

Laten we tot slot niet vergeten dat Poetins positie ook onder druk staat. Commentatoren hebben hierop gewezen. Hoe meer we protesteren tegen deze oorlog en onvoorwaardelijke steun betuigen aan het Oekraïense volk, hoe meer we helpen de omstandigheden te creëren om deze oorlog te stoppen. Alles helpt, hoe klein en onbeduidend we ons ook mogen voelen.