De kans is groot dat jij ook al iets van een coöperatie hebt gekocht. Aardbeien die via de coöperatieve veilingen in Hoogstraten zijn verhandeld. Koffie die door coöperatieve koffieboeren geteeld is. Of misschien spring je wel eens binnen bij een verpakkingsvrije winkel, waarvan er een heel aantal in ons land ook coöperaties zijn? Een eerste vaststelling: coöperaties vind je in alle mogelijke sectoren.

Mede-eigenaar

Wat maakt van een bedrijf een coöperatie? Een eerste zaak die ze allemaal gemeenschappelijk hebben, is dat degenen die er gebruik van maken tegelijk ook eigenaar zijn. Even een voorbeeld: stel, je wil groene en lokaal opgewekte energie in huis halen. Je sluit je aan bij een van de ruim 30 burgercoöperaties voor energie die ons land rijk is, door een aandeel te kopen.  

Zo, nu ben je niet alleen klant, maar doordat je een aandeel hebt, ben je ook mede-eigenaar. Voortaan word je uitgenodigd voor de algemene vergadering, waar democratisch beslist wordt over zaken zoals wie de coöperatie bestuurt en wat er met de winst gebeurt: dividenden uitkeren aan de aandeelhouders (waaronder jijzelf dus)? Meer investeren in groene energie, of in sociale projecten die mensen helpen om bijvoorbeeld energie te besparen?

Geëngageerde bedrijven

Het zal je niet verbazen dat ze vaak voor dat laatste kiezen, want het gaat om geëngageerde bedrijven die maatschappelijke meerwaarde willen hebben. Sterker nog: dat sociaal engagement is een van de zeven leidende principes  eigen aan coöperaties, zoals vastgelegd door de Internationale Coöperatieve Alliantie.

Het zal je evenmin verbazen dat er onder de zakelijke klanten van Triodos Bank heel wat coöperaties zijn, meer dan 300 zelfs. Te veel om hier op te noemen, en daarom vroegen we de Triodos-medewerkers naar persoonlijke tips. Dit zijn ze!

Eten en drinken

1. Beescoop. Een supermarkt in Schaarbeek die duurzame voeding voor betaalbare prijzen aanbiedt. Bijzonder is dat je er als klant-coöperant ook mee de rekken vult of aan de kassa staat, en dat zo’n drie uur per maand. Een tip van relatiebeheerder Simon Michotte: “Eens je gewoon bent van je shift te doen en je voorbij de ‘goede deal’ kijkt van lekker en betaalbaar eten, is je boodschappen doen bij La Bees een echte ervaring, een plezier. Omdat je de week ervoor aan de andere kant van de toonbank stond, voel je je niet alleen ‘thuis’, maar ook verantwoordelijk voor het soepele verloop van alles. Het is een geweldig voorbeeld van hoe je de uitdagingen van vandaag kunt aangaan en er plezier in kunt hebben.

2. wAnderCoop. Krak hetzelfde, maar dan in Anderlecht. Een tip van kredietrisico-analist Juan, die net als Simon hierboven ook het sociale aspect waardeert: “Wat ik naast de democratische prijzen heel tof vindt, is dat je er veel mensen uit je buurt leert kennen. Zeker als je nieuw bent in de buurt, is dat fijn.”

3. Ethiquable. Chocolade en andere fair trade producten die je in verschillende winkels vindt.  Getipt door relatiebeheerder Marie van der Hoeven: “Ze steunen coöperaties van kleine boeren en al hun producten zijn bio en fair trade en komen van een enkele organisatie. En daarnaast zijn al hun producten van heel goede kwaliteit, ik raad de chocolade aan!”

4. Lekker GEC. Vegan restaurant vlak bij het station Gent-Sint-Pieters, dat ook sociale tewerkstelling biedt. Ze vermijden verspilling doordat je er zelf je bord vult en je het gewicht van je portie betaalt. Een tip van Lieven Farkas, hoofd van Compliance: "Van de inrichting en de medewerkers tot de manier waarop het eten bereid en gepresenteerd wordt … in alles is hun missiegedrevenheid voelbaar. Het is een warme microkosmos waar je graag terugkomt."

Biolandbouw

5. Vent de Terre. Een coöperatie actief in de gediversifieerde tuinbouw en agro-ecologie – waar je sinds kort ook zelf kunt gaan plukken – en bijhorende voedingswinkel in Mehagne, in de buurt van Luik. Relatiebeheerder Eric Florin: “Als vennoot en buur vind ik het heel fijn dat ik er lokale, biologische en seizoensgebonden producten kan kopen. Het is ook altijd gezellig om buren en medewerkers te ontmoeten en ervaringen uit te wisselen. De winkel biedt een mooie waaier van producten, allemaal in lijn met de basisprincipes: lokaal (waar mogelijk), verantwoorde productie en op mensenmaat. Kom zeker eens langs voor een bezoekje!”

6. De Landgenoten. Maakt de dure landbouwgrond in ons land betaalbaar voor startende bioboeren door terreinen te kopen en onder te brengen in een stichting, die de grond voor altijd bestemt voor biolandbouw. Ze verhuren de grond vervolgens aan bioboeren, zodat zij duurzaam kunnen werken met zekerheid over hun grond. Michael Ramaekers, team lead Personal & Private Banking, tipt deze coöperatie “omdat ze op een slimme en eerlijke manier coöperanten verbinden met biolandbouw, natuur en mensen.”

7. Er is altijd wel een energiecoöperatie in je buurt waar je bij kunt aansluiten voor groene energie van lokale windmolens en zonnepanelen tegen transparante prijzen. Meer bepaald zijn er een 30-tal in ons land (vandaar de meerdere tips door meerdere medewerkers). En ze wijken ook uit naar zee, nu beschikbare plekken op land schaarser worden. De namen van die coöperaties vind je op de kaart in dit artikel.  

Bellen en mailen

8. Nubo. Een e-mail- en clouddienst, maar dan met respect voor privacy, zonder tracking of reclame. Een tip van Keshia Heylen, team lead van Customer Due Diligence: “E-mailproviders zoals Gmail en Hotmail verzamelen veel data. Activisten kiezen daarom vaak voor alternatieven omwille van privacy redenen, maar daardoor vallen ze juist meer op bij overheden en andere partijen die hun communicatie in de gaten houden. Als meer mensen overstappen naar een alternatieve e-mailprovider, zoals Nubo, vallen zij net minder op. ‘Safety in numbers’ is dus de reden waarom ik Nubo gebruik.”

9.Neibo. Biedt telefoonabonnementen met transparante tarieven. Naarmate ze meer abonnees hebben, komen ze meer in de buurt van hun doel: de winst deels gebruiken om duurzame lokale projecten te financieren,  deels herverdelen als dividenden voor de klanten-coöperanten. Nicolas, digital growth specialist: “Fijn dat dit alternatief bestaat, want ze verkopen je klantengegevens niet door voor commerciële doeleinden. Bovendien ben je echt betrokken dankzij het principe één coöperant = één stem. Ze bewijzen dat er andere manieren zijn van zaken doen, zelfs in telefonie.”

Nieuws en letteren

10. Apache. Een nieuwsmedium voor onderzoeksjournalistiek. Als coöperatie halen ze hun inkomsten uit de abonnementen en aandelen die ze verkopen en niet uit advertenties, wat hun onafhankelijkheid biedt. Isabel Wagemans, communicatiemedewerker: “Met de regelmaat van de klok worden ze aangeklaagd wegens laster en eerroof, met name telkens als ze verhalen aan het licht brengen die the powers that be liever niet zien verschijnen, zoals vervuilende industrieën of corrupte vastgoedontwikkelaars. Goed bezig dus!” (In de Franstalige versie van dit artikel wordt overigens hun tegenhanger Médor vermeld). 

11. Quartier Libre. Quartier Libre is meer dan  een boekhandel: het is een culturele en creatieve ruimte die met zijn coöperatieve werking, evenementen en debatavonden een andere manier van lezen, kopen en uitwisselen biedt. Teamlead Origination Nicolas Goffin: “Door banden te creeren, herijken Stéphanie en Vincent de rol van het boek als instrument voor democratische vrijheid. Ze zijn de rol van de boekhandel aan het heruitvinden door het boek te zien als een drager van emoties.”

Bijzondere vermeldingen

12.Quatre-Quarts. Dit oude station in het Waals-Brabantse Court-St-Etienne is gerenoveerd tot een tweede thuis en ontmoetingsplek voor de inwoners. Een tip van marketeer Anne-Sophie Vanderstichelen: "Je vindt hier een restaurantje met lokale en seizoensgebonden biovoeding, yogalessen, een boekhandel/bib waar je inspirerende boeken kunt lenen en kopen, een repair café, een gedeelde schrijnwerkerij, naai- en breilessen … Zelf ga ik er graag langs voor een lekkere biolunch, een lokaal biertje op het terras van gerecycleerde paletten of een avond met gezelschapsspelletjes."

13.Alterfin. Een coöperatie die het geld van haar vennoten gebruikt voor leningen aan microfinancieringsinstellingen en organisaties actief in duurzame familiale landbouw. Communicatiemedewerker Wendy Schats is heel enthousiast over wat ze doen: “Ze financieren kleine zaken met een enorme impact. Denk aan een boerin die een karretje voor haar fiets kan kopen om haar producten naar de markt te brengen. Iets dat voor ons in het Westen bijna futiel lijkt, maar dat voor haar en haar gezin een wereld van verschil betekent. Ook heel fijn is dat je soms letterlijk de vruchten ervan kunt zien, bijvoorbeeld wanneer je de producten van de boerencoöperaties die Alterfin financiert in de winkelrekken hier ziet liggen.” Zoals die van Ethiquable, zie nummer 3 in deze lijst.

14.Smart. Niet de wagen, maar een werkerscoöperatie. Een die freelancers zoals fotografen, copywriters, muzikanten … een alternatief biedt voor het zelfstandigenstatuut. Smart zorgt voor de facturatie naar de klant, de werker krijgt een loon en kan indien nodig een beroep doen op de sociale zekerheid. CommunicatiemedewerkerChristine Buron noemt naast de praktische voordelen ook de sociale: “Bovendien maakt Smart komaf met de eenzaamheid van de solo-ondernemer: ik heb er een echte community gevonden, advies, en vormingen voor en door de leden. Het plezier van samenwerken terwijl je toch zelfstandig blijft.!”

15. Wil je nog meer coöperatieve klanten leren kennen? Dan zijn er bijvoorbeeld deze artikels over Collectief Goed, dat sociale woningen renoveert, Retrival, dat de inhoud van gebouwen recycleert, en Vin du Pays De Herve, een van onze zomertips.

Heb je zelf coöperatieve tips? Laat het weten in de comments hieronder.