Van aambeeld tot wiek

1898, de smidse van Hand Smith Hansen in het Deense dorp Lem is een druk bezochte werkplaats. Hansens klanten zijn tevreden en de opdrachten stromen binnen. Algauw breidt hij zijn zaak uit. Ze heet voortaan Vestysk Staalteknik A/S. Het is een prima draaiend familiebedrijf gespecialiseerd in stalen raamkozijnen. In 1945 wordt de naam afgekort tot het vlottere Vestas. Vestas maakt tegen dan ook huishoudelijke apparaten als mixers en weegschalen en heeft een patent op enkele landbouwtuigen, waaronder een melkkoeler. Van daar is het geen grote, wel een creatieve stap voor de onderneming om koelers te gaan maken voor turbocompressors. Telg Peder Hansen koopt in 1959 zijn partners uit. Ondanks een brand die in 1960 alle kantoren en de opslagplaats van Vestas vernielt, zijn de cijfers beter dan het jaar ervoor. Het bedrijf betrekt een nieuwe fabriek met honderd werknemers. In 1968 maakt Vestas hydraulische kranen, 96% van alle productie is bestemd voor de export.

Rond die tijd begint Vestas in alle discretie technologie voor windturbines te onderzoeken en ontwikkelen, in een zoektocht naar alternatieven voor klassieke stroom. Een vooruitziende stap, zo zal blijken. De bijdrage van ingenieur Birger Madsen is cruciaal voor het ontwikkelingsproces van de technologie om wind in elektriciteit om te zetten. Wanneer in de jaren 1970 de oliecrisis uitbreekt, wint Vestas aan naamsbekendheid dankzij zijn voorsprong op het gebied van onderzoek naar alternatieve energie. De ontwikkelaars bij Vestas experimenteren op dat moment met een model genaamd ‘the whisk’, een constructie op een paal waarrond een grote stalen ring horizontaal om zijn as draait en die inderdaad veel weg heeft van een keukengarde. Het model levert niet de verhoopte efficiëntie.

Intussen hebben in een ander Deens dorp de smeden Karl Erik Jorgensen en Hennik Stiesdaal wél het ontwerp klaar voor een windturbine met drie wieken zoals we die intussen kennen. Alleen, zij beschikken niet over de middelen om het in productie te brengen. Ze kloppen aan bij Vestas dat hun ontwerp test en hen onmiddellijk inlijft. In 1979 plant het bedrijf zijn eerste succesvolle windturbine neer.

Turbines en turbulente jaren

Bij een zware storm in 1980 verliest de turbine een wiek. De productie wordt tijdelijk stilgelegd terwijl Vestas zoekt naar een oplossing. Het duurt een jaar vooraleer ze die vinden, maar dan beginnen de bestellingen binnen te lopen, met de VS als belangrijkste nieuwe klant. Vestas breidt op korte tijd zijn personeelsbestand uit van 200 naar 870 medewerkers. Wanneer de tweede helft van een bestelling van 1200 turbines te laat in de VS arriveert omdat de oorspronkelijke transportfirma het bankroet aanvraagt, weigert de klant de turbines nog te ontvangen. Bovendien verandert de Deense fiscale wetgeving, waardoor Vestas plots met een voorraad perfect werkende turbines zit opgescheept. Even dreigt het bedrijf zijn honderdste verjaardag niet te zullen halen. Toch overleeft het ook deze tegenvaller. Vanaf 1987 concentreert Vestas zich uitsluitend op windenergie als volwaardig alternatief om in de energiebehoefte van alle mensen te voorzien. Vestas neemt afscheid van een deel van de groep en heet voortaan Vestas Wind Systems A/S.

Daarna gaat het snel: in 1995 verrijst de eerste offshore windfarm, in 1998 trekt het bedrijf naar de beurs en na de fusie met NEG Micon in 2004 is Vestas met 32% marktaandeel de onbetwiste nummer 1 in windenergie. De turbines van Vestas voorzien miljoenen gezinnen van stroom en op elk moment is er ergens in de wereld wel een turbine in opbouw. Vanaf 2010 profileert Vestas zich met de leuze "Wind. It means the world to us." Na een moeilijke etappe en een financieel schandaal met zijn vorige CEO, kijkt Vestas vandaag met een nieuwe directeur positief naar de toekomst.

Onder de loep van Triodos Research

Door zijn activiteit valt Vestas in de categorie risicobedrijven voor zeldzame aardmetalen, conflictmineralen en daarmee ook voor schending van mensenrechten.

Onder de zeldzame aarden die Vestas verwerkt, vinden we bijvoorbeeld Neodymium, dat voornamelijk wordt ontgonnen in China en Mongolië. De schade aan het milieu en de sociale impact van de ontginning zijn groot. Triodos ging hierover de dialoog aan met Vestas, dat antwoordde met verschillende leveranciers te werken om de aanvoer van de grondstoffen te diversifiëren. Daarnaast zoekt het bedrijf actief naar manieren om met gerecycleerde materialen te werken. In het algemeen gaat Vestas bewust om met de kwestie en toont zich bereid zijn impact te verkleinen door verantwoorde ontginning.

Triodos Research eist van bedrijven die conflictmineralen verwerken een tweeledig engagement: ten eerste, een algemeen beleid inzake mensenrechten om aan te tonen dat het bedrijf begaan is met de Rechten van de Mens in relatie tot de activiteit van het bedrijf. Ten tweede moet het bedrijf zich duidelijk inspannen om de ontginning van mineralen in Democratische Republiek Congo en de omliggende landen te vermijden, of zeker zijn dat mineralen uit het gebied uit een ‘conflictvrije’ regio afkomstig zijn. In de dialoog over dit onderwerp toonde Vestas zich bereid om te onderzoeken hoe de bevoorradingsketen vrij te maken van conflictmineralen.

Foto: ‘Vestas V112’ en ‘Vestas V122 close-up’ : flickr – germanborrillo